Iedereen kent de Stier van Potter, het grootste schilderij in het Mauritshuis, in 1795 door de Fransen geroofd en in het Louvre opgehangen. De Franse Revolutie bracht vrijheid en gelijkheid naar Nederland. Ook in de Franse en Nederlandse koloniën werd deze boodschap luid en duidelijk gehoord. Sterker nog, Haiti's huidige treurige toestand heeft hierin zijn wortels, maar dat is een ander - veelal onbekend, eenzijdig verteld- verhaal.
Tula, een geïnformeerde, intelligente en welbespraakte slaafgemaakte man op Curaçao was natuurlijk ook op de hoogte. Hij claimde diezelfde vrijheid en gelijkheid voor zichzelf en zijn mede-slaafgemaakten. Op Curaçao was er een kleine groep Europeanen die alle bestuurlijke en economische macht had, er waren zgn vrije mensen van kleur met beperkte rechten en structureel achtergesteld. Het grootste deel van de bevolking werd gevormd door de rechteloze tot slaafgemaakten, die net als vee als bezit werden beschouwd. Natuurlijk verzette de laatstgenoemde groep zich continu op grote en kleine manieren via taal, dans, muziek, arbeid, gezichtsuitdrukkingen en andere denkbare manieren. En geweld, getuige onder andere de vrouwenopstand op plantage Hato in 1750. Om elkaar op de hoogte te stellen van een opstand, werd dit lied gezongen (opname uit 1960, gezongen door 59-jarige Carlitu Bautismo van Seru Grandi, geleerd van zijn overgrootmoeder).
De allergrootste opstand in de geschiedenis van het eiland werd geleid door Tula, Carpata, Pedro Wakau en Louis Mercier. in de onderhandeling met de nederlanders schreef de Nederlandse pater schinck een verslag van zijn ontmoetingen met Tula. Tula's betoog was doordacht, beredeneerd en gebaseerd op theologie, politiek en staatsrechtelijke principes. Dit citaat 'de nederlanders behandelen hun dieren beter dan hun slaven. als een beest zijn been breekt wordt het tenminste nog verzorgd' is direct afkomstig uit pater Schincks verslag. Ik denk dat ook het lied van Carlito's overgrootmoeder werd gehoord.
Tijdens mijn rondleidingen in het prachtige Mauritshuis loopt de geschiedenis met mij mee. Door Tula te citeren naast Potter's meesterwerk en Carlitu Bautismo's geluidsopname te laten horen, kijken we niet enkel naar een geweldig kunstwerk maar luisteren we ook naar andere perspectieven.
Aan de slag met leerlingen:
Basisonderwijs: de leerlingen plaatsen Carlitu, zijn grootmoeder én het lied in tijd, plaats en context. Resultaten geplaatst in de Canon. (rekenvaardigheid, aardrijkskunde, multiperspectiviteit)
Voortgezet onderwijs: muziekanalyse, verzetsvormen van toen zijn nu afzonderlijk disciplines. Bespreek oorsprong verzetsvormen. Onderzoek huidige verzetsvormen in disciplines in het Koninkrijk met eventuele maakopdracht (kunst, geschiedenis, multiperspectiviteit)
MBO: verbindt wat je hoort in het lied met wat je ziet in het schilderij + pas het schilderij aan of maak een nieuw kort performance van.
Bronnen:
De kleurrijke mondelinge tradities van de Nederlandse Caribische eilanden. ,geraadpleegd op 12 oktober 2025
Carlitu Bautismo van Seru Grandi (59 jaar) zingt een lied dat de start van een opstand aankondigde. circa 1960 | Collectie NAAM, Zikinza-collectie, opname nr. T0886
1750 Oud-archief Curaçao, inv.nr. 22